Το βιβλίο λένε πως είναι ο πιο πιστός σύντροφος του ανθρώπου. Αυτό είναι πέρα για πέρα αληθινό. Το καλό βιβλίο μάλιστα γίνεται κάτι παραπάνω, ένας αλάθητος καθοδηγητής που χαρίζει ολόισια, χωρίς περιστροφές και παρεκκλίσεις, τον ορθό δρόμο της ζωής. Και τι να πη κανείς για το χριστιανικό βιβλίο; Αυτό, σαν οδηγός, δεν σταματά στα περιωρισμένα όρια του τόπου και του χρόνου, μα προχωρεί ακάθεκτο στην απεραντοσύνη της αιωνιότητος. Αν ζητήσης ν καταγράψης σ' ένα τιμητικό κατάλογο τους συντελεστές της δημιουργίας χριστιανικής προσωπικότητος είναι αδύνατο να μη δώσης πρωτεύουσα θέσι στο χριστιανικό βιβλίο.
Μ' αυτές τις σκέψεις ξεκινάμε για να δώσωμε στον αναγνώστη μια μικρή εξήγησι για το βιβλίο που του παρουσιάζομε σήμερα.
Η ζωή του Χριστού για πολλούς είναι συνυφασμένη με τη θρησκευτική μελέτη. Το ίδιο συνέβη και με μας. Διαβάζαμε τη ζωή των Οσίων Πατέρων της Εκκλησίας μας και τρεφόμεθα πνευματικά με τη σοφή διδασκαλία τους. Στους χριστιανικούς κύκλους πριν από λίγα χρόνια κυκλοφορούσε ένα σπάνιο και δυσεύρετο βιβλίο, ο ΕΥΕΡΓΕΤΗΝΟΣ ή καλύτερα, όπως είναι ολόκληρος ο τίτλος του στη γλώσσα που είναι γραμμένο, "Συναγωγή των Θεοφθόγγων ρημάτων και διδασκαλιών των Θεοφόρων και Αγίων Πατέρων, από πάσης Γραφής Θεοπνεύστου συναθροισθείσα, οικείως τε και προσφόρων εκτεθείσα παρά Παύλου του Οσιωτάτου Μοναχού και κτίτορος Μονής της Υπεραγίας Θεοτόκου της Ευεργέτιδος και Ευεργετινού επικαλουμένου". Αυτό το βιβλίο, μας πληροφορεί ο Οσιολογιώτατος Μοναχός Θεόκλητος Διονυσιάτης στην περισπούδαστη διατριβή του περί του βίού και των έργων του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, βρέθηκε στο Άγιον Όρος, στη Μονή Κουτλουμουσίου, σε χειρόγραφα. Ο πολυμαθέστατος Αγιορείτης Μοναχός, Όσιος Νικόδημος, αναγνώρισε την αναμφισβήτητη αξία του, το διώρθωσε από τα σφάλματα των αντιγραφέων, το πλούτισε με αξιόλογο πρόλογο και ευτύχησε να το ιδή τυπωμένο στη Βενετία το 1783. Την πρώτη αυτή έκδοσι ακολούθησαν τρεις ακόμη, μία στην Κωνσταντινούπολι και δύο στην Αθήνα. Τώρα, ύστερα από μισό σχεδόν αιώνα, εκδίδεται για πέμπτη φορά σε πολύ επιμελημένη έκδοσι από τον Ηγούμενο της Ιεράς Μονής Μεταμορφώσεως Κρονίζης Αττικής.
Μελετούσαμε συχνά τον Ευεργετινό και νοιώθαμε ανυπολόγιστη ωφέλεια, τόσο από τη διδαχή, όσο και από το φωτεινό παράδειγμα των αρετών και του χριστιανικού βιώματος των Θεοπνεύστων Πατέρων, που έζησαν όπως τους ωραματίσθηκε ο φλογερός συγγραφεύς της προς Εβραίους Επιστολής, "εν ερημίαις πλανώμενοι και όρεσι και σπηλαίοις και ταις οπαίς της γης", για ν' αλατίσουν όμως με το δυνατό αλάτι της χριστιανικής τους προσωπικότητος κα να προλάβουν την ηθική σήψι του κόσμου που δεν ήταν άξιος γι' αυτούς.
Διαβάζαμε τον Ευεργετινό και αισθανόμαστε λύπη γιατί πολλές θρησκευόμενες ψυχές, που όπως κι εμείς, διψούσαν για πνευματικό βιβλίο στην άνικμη εποχή μας και του υλισμού, της ηθικής χαλαρότητος και της θρησκευτικής αδιαφορίας, δεν είχαν όμως την δυνατότητα να δροσίσουν τη δίψα τους στα πλούσια νάματα του πνευματικού Πακτωλού. Ο λόγος ήταν η δυσκολία της γλώσσης. Γραμμένο σ' απομακρυσμένη από την δική μας εποχή, παρέμενε θησαυρός κρυμμένος, για κείνους τουλάχιστον που δεν πήραν γυμνασιακή μόρφωση. Αυτή είναι η αφορμή, που μας γεννήθηκε η επιθυμία να μεταγλωττίσουμε στην νεοελληνική, αν όχι ολόκληρο, τουλάχιστον μέρη του Ευεργετινού.
Στην τύρβη του κόσμου ούτε καιρό, ούτε προϋποθέσεις είχαμε για μια τέτοια εργασία. Στο μοναστηριακό περιβάλλον τα πράγματα γίνονται πολύ διαφορετικά. Η ηρεμία της ερήμου ανεβάζει την ψυχή σε κάποιο αιθέριο κόσμο κι αρχίζει τότε να καταλαβαίνη κατά κάποιο τρόπο την ψυχοσύνθεσι των φίλων του Θεού.
Από τα τέσσερα βιβλία του Ευεργετινού κάναμε μία επιλογή. Συγκεντρώσαμε ανέκδοτα κι αποφθέγματα, που επιγράφονται "εν τω Γεροντικώ" και μερικά άλλα, πατερικά επίσης. Τα χωρίσαμε σε κεφάλαια, ανάλογα με το περιεχόμενό τους, σε αρετές και κακίες. Στη μεταγλώττισι χρησιμοποιήσαμε ελεύθερα το κείμενο με μικρή διασκευή για να γίνη κάπως ευχάριστο στον αναγνώστη. Είχαμε δε υπ' όψι μας την τρίτη έκδοσι του Ευεργετινού που βρέθηκε στη Μονή μας.
Τον τίτλον "Γεροντικόν" κρατήσαμε για το βιβλίο μας, που ταιριάζει με το περιεχόμενό του. Γέροντας έλεγαν οι Βυζαντινοί τους Πατέρες της Ερήμου, τους Μοναχούς, Κοινοβιάτας και Αναχωρητάς, όχι τους ηλικιωμένους μόνο, μα και εκείνους που είχαν ώριμη σκέψι, λόγον "άλατι ηρτυμένον" και βίο άγιο.
Κάποιος από τους ονομαστούς Πατέρες της Ερήμου φώναξε μια μέρα το νεαρό ακόμη Μοναχό Αγάθωνα, Αββά. Ένας άλλος που τον άκουσε τον ρώτησε·
- Από τώρα τον έκανες Αββά;
- Δεν τον έκανα εγώ, αποκρίθηκε εκείνος, μα ο τρόπος της ζωής του.
Κάτω από τον τίτλο "εν τω Γεροντικώ" στα ιστορήματα του Ευεργετινού συναντά κανείς συνήθως την φράσι, "είπε Γέρων..." ή "Γέρων εποίησε...". Θα λέγαμε λοιπόν Γεροντικό, χωρίς να φύγωμε από την πραγματικότητα, κάθε τι που σχετίζεται με τους Γέροντας.
Διαβάζοντας τη ζωή τους ανεπηρέαστα θ' αντιληφθούμε γρήγορα πως δεν είναι όντα απόκοσμα που ζουν, όπως θέλουν οι πολλοί, οι αμύητοι, μόνο για το άτομό τους. Αντίθετα μάλιστα έχουν σχηματίσει μία ιδιότυπη κοινωνικότητα, που θα την ζήλευε η πιο ιδανική πολιτισμένη κοινωνία. Αλλά συμπεράσματα ας βγάλη καλύτερα μόνος του ο αναγνώστης.
Γνωρίζομε πως το βιβλίο τούτο έχει πολλές, λογοτεχνικές κυρίως, ελλείψεις. Γι' αυτές ζητούμε συγγνώμη από τους λογίους. Παραβλέποντες τα σφάλματα, ας λάβουν υπ' όψιν τους μόνο την πρόθεσί μας να συμβάλωμε μ' αυτό στην ψυχική ωφέλεια των απλοϊκών αδελφών μας.
Μοναχή Θεοδώρα Χαμπάκη
Εν Ιερά Μονή Αγίου Θεοδοσίου Αργολίδος
English
German
Română
French
Login