Αμαρτωλών Σωτηρία

Το βιβλίο του Αγαπίου Λάνδου «Αμαρτωλών Σωτηρία» αποτελεί αφορμή για βύθισμα στην ιστορική μας αυτοσυνειδησία, στην αγωνιώδη προσπάθεια να περισωθεί η καταγωγική μας αναφορά σ’ ό,τι διέσωζε την ιδιοπροσωπία μας, τότες που ένα ολόκληρο γένος ούτε κέντρο εξουσίας είχε, ούτε δύναμη υπερασπιστική διέθετε, ούτε εθνικά όρια γνώριζε, καθώς ήταν γέννημα οικουμενικής αυτοκρατορίας και γι' αυτό υποχρεωμένο να επιβιώσει μέσα στην ιστορική δίνη, με τη δύναμη που αντλούσε από τους ταμιευτήρες της ίδιας του της ψυχής.

Ορατό κέντρο αυτής της δύναμης, συσσωρευμένης από την πείρα αιώνων, ήταν το Οικουμενικό Πατριαρχείο, η Μεγάλη Εκκλησία, απογυμνωμένη όμως και Εκείνη από κάθε κοσμική εξουσία, καθημαγμένη από την θυσιαστική μαρτυρία πίστεως και ζωής αλλά έκδηλη γονή και φορέας του περιεχομένου της πολιτικής, κοινωνικής και ιστορικής συνείδησης, και κάθε συνεκτικού δεσμού, που χαρακτήριζε το γένος των Ρωμιών.

Εκδήλωση αυτής της ιδιότυπης σταυρικής εξουσίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου ήταν οι κατά καιρούς απόπειρες ευαγγελισμού και στήριξης των καταπονημένων ραγιάδων από τους λογάδες του Γένους.

Εκείνοι, διακινδυνεύοντας τον έσχατο κίνδυνο, διέτρεχαν όλο το μήκος και το πλάτος της υπόδουλης γης, προκειμένου να αποτρέψουν την ύπνωση, που επιφέρει ο φόβος, η ανασφάλεια και οι απειλές, ή την έκπτωση από την πίστη, που η απελπισία προσφέρει ως λύση προκειμένου να εξασφαλιστεί η επιβίωση, ή την αλλοτρίωση, που η πονηρία των χριστεπώνυμων ετεροδόξων, εκμεταλλευόμενη την άγνοια και την εκ των πραγμάτων αμάθεια, επέφερε αναμειγνύοντας την ορθόδοξη πίστη με τις εκτροπές της δυτικής αμαυρότητας.

Μέσα σ' αυτό το κλίμα, που κάθε περιγραφή είναι ανίκανη να το αποδώσει, εμφανίστηκε στο τέλος του 16ου αιώνα ο Αγάπιος μοναχός ο Λάνδος, Κρης την καταγωγή. Άνθρωπος αμφιλαφούς μορφώσεως επέλεξε από νωρίς το μοναχικό βίο του Αγίου Όρους, όπου η ασκητική πολιτεία, η μελέτη και η συγγραφή όξυναν τον ιεραποστολικό του ζήλο και τη θυσιαστική του αγάπη για τον πολύπαθο λαό του Θεού.

Περιόδευσε τη νησιωτική και ηπειρωτική Ελλάδα κηρύσσων και παραμυθούμενος. Ταξίδευσε τρεις φορές στη Βενετία για να τυπώσει τουλάχιστον δέκα βιβλία, τροφή και στήριγμα του δούλου Γένους. Η «Αμαρτωλών Σωτηρία» είναι ένα απ' αυτά.

Απλή και εύληπτη γλώσσα, πλήρες σύστημα διδασκαλίας της πίστεως, επαγωγική μέθοδος δια παραδειγμάτων, είναι στοιχεία που κοσμούν το πιο αγαπητό βιβλίο της σκληρής αυτής περιόδου.

Και είναι αλήθεια ότι συγκεκριμένες θέσεις του δεν δικαιώνονται πλήρως από την πατερική διδασκαλία και παράδοση, όπως ο υπερτονισμός του Θεού τιμωρού και των επικείμενων κολάσεω, ή ακραίες ασκητικές απόψεις που δεν υιοθέτησε η εκκλησιαστική ζωή. Επίσης, ο οξύς διαχωρισμός σώματος και ψυχής, μέχρι απαξιώσεως του σώματος και η άνευ όρων αποδοχή της πλατωνικής διδασκαλίας περί αθανασίας της ψυχής, μέχρι σημείου που να καταργείται εν τοις πράγμασι το μυστήριο της ανθρώπινης ελευθερίας, και άλλα που ίσως διακρίνει ο αυστηρός ερευνητής.

Ο λόγος του όμως παραμένει πάντα αληθινός και με πνευματική ευθυβολία συλλαβίζει εξ’ αρχής τους όρους της πίστεως και της ζωής. Γνωρίζει ο διδάχος του Γένους ότι διαχειρίζεται το έσχατο απόθεμα της αντοχής των υποδούλων, τη μόνη επιβίωσή τους, την ουσία της ψυχής τους. Σπέρνει το λόγο της σωτηρίας σε ψυχές οργωμένες από τον πόνο και τα βάσανα και ξέρει ότι θα εξανθήσει γρήγορα η πραγματική ανάσταση.

Αυτή η πραγματικότητα δεν άργησε να έρθει. Ήταν σε διάρκεια το συγκλονιστικώτερο γεγονός που η αγάπη του Χριστού δώρησε στο λαό του σε περίοδο σκοτεινής δουλείας: Οι Νεομάρτυρες! Απόδειξη ότι η διδασκαλία του Αγαπίου και των ομοίων του υπήρξε «χάρις αντί χάριτος», που μόνο η Εκκλησία χαρίζει ως παραμυθία στον κόσμο.

Γι' αυτό και η παρούσα έκδοση, με την από καρδίας φροντίδα του φίλου Ανδρέα Πορετσάνου και τη χυμώδη απόδοση στην καθομιλουμένη από ομάδα φιλότιμων επιμελητών, προσφέρει ως δώρο στον ευαίσθητο αναγνώστη ένα κείμενο που κουβαλά μαζί του το φορτίο της αγωνίας και του αποστολικού ζήλου του Αγαπίου Λάνδου· ένα κείμενο-μνημόσυνο στη μνήμη του ακάματου αποστόλου του Γένους, μιας ευγενικής μορφής, που έγινε καύσιμη ύλη για να μη σβήσει η φλόγα της εν Χριστώ ζωής ούτε στις τραγικές συνθήκες της σκλαβιάς.

Πρωτ. Θωμάς Χρυσικός
4 Αυγούστου 2009 σ.έ.
Μνήμη των αγίων επτά Παίδων των εν Εφέσω