Η Αγία και Μεγάλη Εβδομάς (Λειτουργικό βιβλίο)

1. Πάσαι αι μέχρι τούδε γενόμεναι εκδόσεις της Μ. Εβδομάδος (μικρού και μεγάλου σχήματος) άρχονται από του Όρθρου της Μ. Δευτέρας. Εις την ανωτέρω όμως μνημονευθείσαν έκδοσιν του εγκολπίου της Μ. Εβδομάδος, της οποίας είχον την επιμέλειαν, συμπεριέλαβον και τας ακολουθίας της Κυριακής των Βαΐων, το αυτό δε έπραξα και εις την παρούσαν. Εκάστη εβδομάς, ως γνωστόν, άρχεται από της Κυριακής και όχι από της Δευτέρας. Η εορτή δε των Βαΐων συνδέεται στενότατα προς τα γεγονότα της Μ. Εβδομάδος οιονεί ως προεόρτιος ημέρα αυτής. Ότι ούτως εξέλαβεν ανέκαθεν αυτήν η Εκκλησία, μαρτυρείται εκ των κάτωθι:

α) Εις την ευχήν επί τη ευλογήσει των βαΐων χαρακτηρίζεται η ημέρα αύτη ως "προεόρτιος".

β) Το υπ' αριθμ. 43 χειρόγραφον του Τιμίου Σταυρού, περιέχον τας ακολουθίας της Μ. Εβδομάδος και της Διακαινησίμου κατά την τάξιν του ναού της Αναστάσεως, άρχεται από της Κυριακής των Βαΐων.

γ) Ο άγιος Συμεών, ο αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, συνθέσας διά τον άγιον Δημήτριον κανόνας προσομοίους των της Μ. Εβδομάδος, ήρχισεν από της Κυριακής των Βαΐων (Βλ. Ι. Φουντούλη, Κείμενα Λειτουργικής, αριθ. 17, "Μεγάλη Εβδομάς του αγίου Δημητρίου", Θεσσαλονίκη 1979).

Ασχέτως όμως προς τ' ανωτέρω αι ακολουθίαι της Κυριακής των Βαΐων παρουσιάζουν ικανάς τυπικάς δυσκολίας, και μάλιστα η του Εσπερινού της Κυριακής, ώστε να καθίσταται λίαν χρήσιμος η ύπαρξις τυπικού τινος οδηγού των ακολουθιών τούτων.

2. Ακολούθως περιέχονται πάσαι αι ακολουθίαι μέχρι και του Εσπερινού του Πάσχα (Αγάπης), τόσον κατά τα σταθερά, όσον και κατά τα εναλλασσόμενα μέρη αυτών. Εκ του Ψαλτηρίου περιελήφθη μόνον το ΙΗ' κάθισμα, το οποίον αναγιγνώσκεται εις τας Προηγιασμένας· εν παραρτήματι δε παρατίθεται πίναξ εμφαίνων την τάξιν στιχολογίας του Ψαλτηρίου κατά την Μ. Εβδομάδα.

3. Επειδή αι ακολουθίαι της Διακαινησίμου εβδομάδος τελούνται σχεδόν πανομοιοτύπως, ως και κατά την κυρίαν ημέραν του Πάσχα, προσετέθη σύντομος διάταξις περί της τελέσεως αυτών, ώστε το βιβλίον να χρησιμεύη ως οδηγός των ιερέων και ψαλτών και διά την εβδομάδα ταύτην.

4. Τέλος προσετέθη εν παραρτήματι διάταξις των αρχιερατικών χοροστασιών και λειτουργιών κατά τας ακολουθίας της Μ. Εβδομάδος και του Πάσχα.

5. Αντιθέτως αφηρέθησαν στοιχεία υπάρχοντα εις τας προηγουμένας εκδόσεις, τα οποία επαυξάνουν τον όγκον του βιβλίου, χωρίς να εξυπηρετούν πρακτικώς. Ποίον σκοπόν λ.χ. εξυπηρετεί η παράθεσις των ειρηνικών ή των πληρωτικών και της ευχής της κεφαλοκλισίας, αφού ο ιερεύς θα έχη οπωσδήποτε μεθ' εαυτού το Ιερατικόν, εις το οποίον θα ανεύρη πάντα τα ανήκοντα εις αυτόν; Διατί τότε να μη συμπεριληφθούν και αι ευχαί του Λυχνικού και του Όρθρου; Ή, διατί μα συμπεριληφθή η Ευχαριστία μετά την θείαν Μετάληψιν -χωρίς να έχη παρατεθή προηγουμένως η ακολουθία της θ. Μεταλήψεως- την οποίαν εις τόσα άλλα βιβλία δύναταί τις αν εύρη; Περιελήφθη λοιπόν εις το βιβλίον η ύλη εκείνη, η οποία καθιστά αυτό διά μεν τον χορόν πλήρες, διά δε τον ιερέα οδηγόν διά την τέλεσιν των ακολουθιών. Δεν αφηρέθησαν όμως αι ευαγγελικαί περικοπαί, διά να δύνανται και οι εν αναλογίω να παρακολουθούν την ανάγνωσιν αυτών.