Παραδοσιακές Αγιορείτικες Συνταγές

Ένα από τα κοπιαστικά διακονήματα στο Άγιον Όρος είναι και του μαγείρου. Από νωρίς ο μάγειρος θα πρέπει να ετοιμάσει το φαγητό, ώστε, όταν τελειώσει η ιερά ακολουθία, να βρουν οι πατέρες έτοιμο το γεύμα. Ανάλογο με την ημέρα είναι και το φαγητό. Στο Άγιον Όρος οι νηστείες τηρούνται απαράβατα. Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή, όλο τον χρόνο, το γεύμα είναι ένα και αλάδωτο, εκτός εορτών. Το διακόνημα είναι κοπιαστικό αλλά και ευχάριστο. Χαίρεται ο διακονητής μοναχός ν’ αναπαύει τους αδελφούς του όσο καλύτερα μπορεί, με το να τους προσφέρει ένα καλό έδεσμα, προσεκτικό και περιποιημένο.

Η μαγειρική είναι τέχνη· θέλει πείρα, έμπνευση, υπομονή, φιλότιμο και μεράκι. Αν γίνεται αγγαρεία, κουράζει πολύ και δεν έχει αίσιο αποτέλεσμα. Με αγάπη λοιπόν ο μοναχός φέρνει τα ξύλα στο τζάκι ή στον φούρνο κι ετοιμάζει τα υλικά για τη μαγειρική του. Στις συνταγές του χρησιμοποιεί συχνά άφθονα βότανα, λαχανικά, μυρωδικά και όσπρια. Τις Κυριακές και τις εορτές αρκετά ψαρικά αιγαιοπελαγίτικα γεμίζουν τα πιάτα των μοναχών και των προσκυνητών. Παρά τις μεγάλες ποσότητες, που είναι ανάγκη να ετοιμάσει ο μάγειρας, τα παρασκευάσματά του δεν υστερούν νοστιμιάς. Οι παλαιοί του έχουν διδάξει καλά τις πρέπουσες αναλογίες. Αυτά συμβαίνουν συνήθως στις ιερές κοινοβιακές αγιορείτικες μονές. Σε μία μεγάλη, τη μονή Ιβήρων, μαθήτευσε επί έτη και ο συντάκτης των απλών, ωραίων και σχετικά εύκολων εκατό αυτών συνταγών του παρόντος βιβλίου, που ξεχωρίζουν και διαφέρουν από πολλές άλλες.

Σήμερα κατοικεί με τον υποτακτικό του στο Κουτλουμουσιανό Κελλί της Παναγίας της Πορταΐτισσας, κάτω από τις Καρυές, αγωνιζόμενος υπομονετικά να επισκευάσει το παλαιό Κελλί του, που έχει άμεση ανάγκη πολλών επεμβάσεων. Καθημερινά ετοιμάζει το ταπεινό σιτηρέσιο του Κελλιού. Στις εορτές των γύρω Κελλιών προσκαλείται να συνδράμει με την τέχνη του για την πανηγυρική τράπεζα.
 Ο π. Νικήτας έχει την καταγωγή του από το νησί της Κώου. Μεγάλωσε στην θάλασσα, μαζεύοντας τα δίχτυα με τον πατέρα του. Τον ψαρά κάνει και στην αγιορείτικη θάλασσα. Γνωρίζει καλά τα ψάρια και την παρασκευή τους την καλύτερη και νοστιμότερη. Στους συνδαιτυμόνες του μιλά για το Άγιον Όρος, την Πορταΐτισσα και τη μαγειρική του και τα κάποια μυστικά της.

Στις μοναστηριακές τράπεζες την ώρα του γεύματος ή του δείπνου γίνεται ανάγνωση του βίου του αγίου της ημέρας ή ενός πατερικού κειμένου. Στα Κελλιά γίνεται κάποια πνευματική συζήτηση, λύση αποριών των επισκεπτών και σχολιασμός ειδήσεων για την πορεία του Γένους μας. Η τράπεζα είναι υλική και πνευματική. Το φαγητό νόστιμο, το κρασί ευώδες, το νερό χωνευτικό, η προσευχή δεν παραμελείται ποτέ, και όλα είναι καλά και ευλογημένα. Ο ιερεύς ευλογεί πάντοτε τη βρώση και την πόση των δούλων του Θεού, καθώς και τα περισσεύματα της τράπεζας, κι εύχεται να μη στερέψουν και στους οίκους των φτωχών.

Στις πανηγύρεις των Κελλιών, στο τέλος του δείπνου για τη συγχώρεση των αειμνήστων κτητόρων, λέγονται τ’ απολυτίκια των ναών των συνδειπνούντων Γερόντων και κτυπούν με τα πηρούνια τα ποτηράκια του κρασιού, αντί για χειροκρότημα. Στο απολυτίκιο του ναού του μάγειρα το κτύπημα των ποτηριών γίνεται πιο δυνατό, αν το έχει πετύχει το φαγητό…

Κάνετε λοιπόν τον σταυρό σας και αρχίστε την εκτέλεση της κάθε συνταγής. Σταυρώστε και την κατσαρόλα ή το ταψί. Σταυροκοπηθείτε πριν και μετά το γεύμα και ευχαριστήστε εγκάρδια τον Θεό «ότι ενέπλησε των επιγείων αγαθών» και να μη «στερήσει και της επουρανίου Βασιλείας Του». Ο π. Νικήτας εγκάρδια σας εύχεται καλή επιτυχία και καλή όρεξη. Ο όσιος Ευφρόσυνος ο μάγειρος να πρεσβεύει για τους επαγγελματίες και ερασιτέχνες μαγείρους ως προστάτης τους. Εύχεσθε και υπέρ του πονήσαντος. Ελπίζει να μη σας κούρασε. Η Παναγία η Πορταΐτισσα βοήθειά μας.
 

Άγιον Όρος, Πάσχα 2010.
Μοναχός Μωϋσής Αγιορείτης