| |
Εισαγωγή |
5 |
| α' |
Κανείς ποτέ δεν πρέπει ν' απελπίζεται, έστω κι αν έκανε πολλές αμαρτίες, αλλά να ελπίζει ότι θα σωθεί με τη μετάνοια |
11 |
| β' |
Πώς πρέπει να μετανοούμε. Να μην αναβάλλουμε τη μετάνοια για το μέλλον. Μετά το θάνατο δεν υπάρχει διόρθωση |
26 |
| γ' |
Πρέπει πάντοτε να θυμόμαστε το θάνατο και τη μέλλουσα κρίση, γιατί εκείνοι που δεν τα περιμένουν, εύκολα κυριεύονται από τα πάθη |
32 |
| δ' |
Ανέκφραστη είναι η χαρά και η δόξα που περιμένουν τους αγίους στον ουρανό, γι' αυτό και πρέπει να τις ποθούμε ολόψυχα |
38 |
| ε' |
Πολλές φορές την ώρα του θανάτου τους, οι ενάρετοι ενθαρρύνονται από κάποια θεϊκή επισκίαση, ενώ οι αμαρτωλοί κυριεύονται από τρόμο. Γι' αυτούς που επανέρχονταιστη ζωή μετά το θάνατό τους |
43 |
| ς' |
Πού πηγαίνει η ψυχή του ανθρώπου μετά το θάνατό του. Η εξέταση που δέχεται από τα πονηρά πνεύματα |
51 |
| ζ' |
Οι θεοφιλείς γονείς όχι μόνο χαίρονται, αλλά και προτρέπουν τα παιδιά τους να υπομένουν πειρασμούς για τον Κύριο και κινδύνους για την αρετή |
57 |
| η' |
Όποιος θέλει να σωθεί, πρέπει να επιδιώκει τις συναναστροφές με εναρέτους ανθρώπους |
65 |
| θ' |
Η αναγκαιότητα της υποταγής, η ωφέλεια που προέρχεται απ' αυτήν και πώς την κατορθώνει ο άνθρωπος |
71 |
| ι' |
Να μην εμπιστεύεται κανείς τον εαυτό του σε τίποτε, αλλά για όλα να συμβουλεύεται τους διακριτικούς πατέρες και να εξομολογείται καθαρά τα μυστικά της καρδιάς του |
76 |
| ια' |
Ας αποφεύγουμε όσους μας βλάπτουν, έστω κι αν είναι φίλοι ή για οποιονδήποτε λόγο απαραίτητοι. Σαν πρότυπα να έχουμε αυτούς που ασκούν την αρετή. |
82 |
| ιβ' |
Από πού ν' αρχίζουμε την άσκηση. Οι αρχάριοι έχουν ανάγκη από υπομονή και επιμονή, γιατί η αρετή στην αρχή φαίνεται δύσκολη, ύστερα όμως αποδεικνύεται εύκολη |
87 |
| ιγ' |
Οι δαίμονες πολεμούν τους σθεναρούς αγωνιστές, ενώ αδιαφορούν για τους αμελείς. Όσοι αγωνίζονται, βρίσκουν συνεργό το Θεό στους πολέμους, που παραχωρούνται για το πνευματικό τους συμφέρον |
93 |
| ιδ' |
Συχνά η θεία χάρη διδάσκει, μέσω απλών ανθρώπων, αυτά που πρέπει, σε όσους εμπιστεύονται την πρόνοια του Θεού. Οι ταπεινοί καταδέχονται να διδάσκονται και από τους τυχαίους |
100 |
| ιε' |
Να μην αντιλέγουμε εριστικά ούτες και όταν πιστεύουμε πως έχουμε δίκιο, αλλά, για χάρη του Θεού, σε όλα να υποχωρούμε απέναντι στον πλησίον |
105 |
| ις' |
Όλα προέρχονται από τη δικαιοσύνη και την πρόνοια του Θεού· γι' αυτό ο πιστός να μην επιδιώκει την εκπλήρωση του δικού του, αλλά του θείου θελήματος |
112 |
| ιζ' |
Η ταπεινοφροσύνη είναι εντελώς ακατανίκητη από τους δαίμονες. Πώς γεννιέται και ποια είναι η δύναμή της |
115 |
| ιη' |
Γνώρισμα του ταπεινού είναι το να κατακρίνει τον εαυτό του και να θεωρεί πως δεν αξίζουν τίποτε τα καλά που κάνει. Ποιοι είναι οι καρποί της ταπεινοφροσύνης |
119 |
| ιθ' |
Δεν πρέπει να ζητάμε τιμές ή να θέλουμε πρωτεία. Η ταπεινολογία όχι μόνο δεν ωφελεί αλλά και βλάπτει, ενώ οι έπαινοι δεν βλάπτουν αυτόν που προσέχει |
127 |
| κ' |
Ν' αγαπάμε στα ενδύματα την απλότητα, την οποία προτιμούσαν και οι Πατέρες |
130 |
| κα' |
Όσοι ταπεινώνουν τον εαυτό τους, δοξάζονται από το Θεό |
133 |
| κβ' |
Για την κοινή προσευχή και ψαλμωδία. Πώς πρέπει να συμμετέχουμε στις ιερές ακολουθίες |
141 |
| κγ' |
Για τη φιλαυτία, τη μητέρα όλων των κακών |
148 |
| κδ' |
Ποια είναι η ωφέλεια από την εγκράτεια και ποια η βλάβη από την καλοπέραση και την άμετρη οινοποσία |
150 |
| κε' |
Πώς να φροντίζουμε για το σώμα μας, και ποια είναι η συνετή άσκηση και εγκράτεια |
156 |
| κς' |
Να μην τρώμε για την απόλαυση, αλλά για την ανάγκη του σώματος. Πώς πρέπει να τρώμε |
162 |
| κζ' |
Για τα φαγητά και τα ποτά. Ποια και πότε πρέπει ν' αποφεύγονται |
168 |
| κη' |
Πώς εκδηλώνεται ο σαρκικός πόλεμος και πώς πρέπει ν' αγωνιζόμαστε εναντίον του |
172 |
| κθ' |
Η απαλλαγή από τον σαρκικό πόλεμο είναι δυνατή μόνο με τη βοήθεια του Θεού. Η αξία της αγνείας και ο κίνδυνος της πορνείας |
179 |
| λ' |
Να μη δεχόμαστε τους αισχρούς λογισμούς, αλλά να τους διώχνουμε αμέσως. Να μην κοιτάζουμε περίεργα ούτε να λέμε ή ν' ακούμε αισχρά λόγια. Η συγκατάθεση στους λογισμούς είναι τόσο ένοχη όσο και η πράξη |
185 |
| λα' |
Η κατάνυξη, το πένθος και τα δάκρυα. Πόσα είναι τα είδη τους και ποιες οι διαφορές τους |
199 |
| λβ' |
Δεν πρέπει ποτέ να θυμώνει κανείς ή να φωνάζει. Πώς γεννιέται ο θυμός και πώς θεραπεύεται |
208 |
| λγ' |
Όταν μας αδικούν ή μας προσβάλλουν, να μην ανταποδίδουμε το κακό, αλλά να μακροθυμούμε. Οι τέλειοι θεωρούν ένοχη ακόμα και την απλή ταραχή της καρδιάς τους |
216 |
| λδ' |
Ο χριστιανός δεν πρέπει ν' αντιμάχεται όσους τον αδικούν, αλλά να υπομένει με μακροθυμία την αδικία και να τους συνετίζει με την ανεξικακία του |
223 |
| λε' |
Ν' αγαπάμε τους εχθρούς μας, επειδή μας ωφελούν πολύ. Επίσης, να τους ευεργετούμε και να ευχόμαστε τη σωτηρία τους |
233 |
| λς' |
Το μίσος και η μνησικακία είναι ολέθρια πάθη, όχι μόνο γιατί αχρηστεύουν κάθε πνευματικό έργο, αλλά και γιατί απομακρύνουν την ευσπλαχνία του Θεού |
242 |
| λζ' |
Όχι μόνο να μη βρίζουμε κανέναν, αλλά με τον καλό μας λόγο να καταπραΰνουμε το θυμό εκείνων που μας βρίζουν |
246 |
| λη' |
Να μη λέμε ψέματα, αλλά την αλήθεια. Πότε επιτρέπεται συγκαταβατικά το ψέμα. |
248 |
| λθ' |
Η συκοφαντία είναι μεγάλη αμαρτία. Όσοι την υπομένουν αγόγγυστα, τελικά δοξάζονται, ενώ οι συκοφάντες τιμωρούνται συχνά και στην παρούσα ζωή |
251 |
| μ' |
Πώς και πότε πρέπει να μιλάμε ή να κρατάμε τη σιωπή. Η αργολογία είναι αμαρτία |
259 |
| μα' |
Ο όρκος είναι αμαρτία· πολύ περισσότερο η επιορκία, που αναπόφευκτα τιμωρείται. Αν δώσουμε επιπόλαια όρκο, που έχει σαν συνέπεια παράβαση εντολής του Θεού, να τον ανακαλούμε |
264 |
| μβ' |
Να μην κατηγορούμε κανέναν είτε κρυφά είτε φανερά, μα ούτε και τον φιλοκατήγορο ν' ανεχόμαστε |
269 |
| μγ' |
Όχι μόνο δεν πρέπει να κατακρίνει κανείς από υπόνοιες, μα ούτε καν να δίνει πίστη σ' αυτές |
273 |
| μδ' |
Να μην κατακρίνουμε και να μην εξευτελίζουμε κανέναν, ούτε κι εκείνον που αμαρτάνει φανερά· αλλά να κοιτάζουμε τον εαυτό μας
|
279 |
| με' |
Να μη σκανδαλίζουμε, αλλ' ούτε και να σκανδαλιζόμαστε.Τι μπορεί να κάνει το σκάνδαλο και πώς πρέπει ν' αντιμετωπίζουμε αυτούς που σκανδαλίζονται
|
291 |
| μς' |
Για τη δολιότητα, την πονηρία και το φθόνο. Βαριά αμαρτάνουν εκείνοι που περιφρονούν και ειρωνεύονται τους απονήρευτους και ταπεινούς ανθρώπους |
296 |
| μζ' |
Ο Θεός κρίνει τις πράξεις μας όχι από τα εξωτερικά τους στοιχεία, αλλ' από την προαίρεσή μας. Μεγάλο δώρο του Θεού είναι η συνείδηση και βοηθάει πολύ εκείνον που την ακούει
|
300 |
| μη' |
Να περιφρουρούμε πάντοτε τους εαυτούς μας και από παντού, γιατί ο εχθρός μας επιτίθεται απ' όλα τα σημεία και με όλα τα μέσα |
305 |
| μθ' |
Να εξετάζουμε με προσοχή τους εαυτούς μας, ώστε να διορθώνουμε τα σφάλματα και να πολλαπλασιάζουμε τα καλά
|
309 |
| ν' |
Είναι επικίνδυνη η παράβαση και μιας μόνο εντολής, επειδή έχουμε λάβει από το Θεό τη δύναμη να τις εκτελούμε όλες. Ακόμα και η μικρή κακία βλάπτει πολύ |
313 |
| να' |
Ν' αντιστεκόμαστε με γενναιότητα στην ακηδία και τη λύπη που μας προξενούν οι δαίμονες |
318 |
| νβ' |
Όταν είμαστε άρρωστοι, να μην καταργούμε την άσκηση ζητώντας τις απολαύσεις. Ούτε να ελπίζουμε στη θεραπεία των γιατρών, αλλά στο Θεό. Πώς και πότε να χρησιμοποιούμε τα ιατρικά μέσα |
325 |
| νγ' |
Να δείχνουμε υπομονή στις αρρώστιες. Σε μερικούς εναρέτους ανθρώπους παραχωρούνται, κατά θεία οικονομία, δοκιμασίες για την τέλεια κάθαρσή τους |
331 |
| νδ' |
Με σκληρό θάνατο πεθαίνουν πολλές φορές και οι ενάρετοι για το συμφέρον της ψυχής τους. Να μην παραξενευόμαστε, όταν βλέπουμε να συμβαίνουν στη ζωή τους δυσάρεστα περιστατικά |
336 |
| νε' |
Ακόμα κι όταν στερούμαστε τα αναγκαία να μη λιποψυχούμε, αλλά να κάνουμε υπομονή ευχαριστώντας τον Κύριο και ελπίζοντας ότι θα φροντίσει οπωσδήποτε για μας |
344 |
| νς' |
Πότε η ελπίδα στο Θεός είναι παράλογη |
352 |
| νζ' |
Να μην παραβαίνουμε και την παραμικρή εντολή του Θεού από φόβο ανθρώπινο ή μεγάλη υλική ανάγκη. Επίσης, να μη λογαριάζουμε τις τιμές ή τους εξευτελισμούς που μας κάνουν οι άλλοι |
354 |
| νη' |
Την αρετή πρέπει να την ασκούμε κρυφά, χωρίς επίδειξη ή καύχηση. Τι είναι κενοδοξία και τι ανθρωπαρέσκεια. Από πού γεννιέται η κενοδοξία, ποια κακά προκαλέι και πώς νικιέται |
360 |
| νθ' |
Η υπερηφάνεια είναι ικανή να μας καταστρέψει από μόνη της. Εκείνοι που φουσκώνουν για τα κατορθώματά τους, εγκαταλείπονται από τη θεία χάρη και πέφτουν |
367 |
| ξ' |
Η μεγαλύτερη αρετή είναι η διάκριση· γι' αυτό πρέπει ο πιστός να την έχει σαν οδηγό σε ό,τι κάνει
|
374 |
| ξα' |
Χωρίς τη βοήθεια του Θεού δεν μπορούμε ούτε από την κακία ν' απαλλαγούμε ούτε την αρετή ν' αποκτήσουμε. Η υιοθεσία δεν είναι αποτέλεσμα των έργων μας, αλλά της θείας χάριτος |
378 |
| ξβ' |
Ποια είναι η αιτία των πειρασμών, ποια η ωφέλεια και ποια η διαφορά τους |
383 |
| ξγ' |
Πώς αντιμετωπίζουμε τους πειρασμούς, χωρίς να εκθέτουμε τον εαυτό μας σ' αυτούς. Σε ποιες περιπτώσεις πρέπει να τους αποφεύγουμε ή, αντίθετα, να τους υπομένουμε |
395 |
| ξδ' |
Να μην εντυπωσιαζόμαστε από το χάρισμα των θαυμάτων, ούτε να το επιδιώκουμε. Όσοι ζουν σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, δεν υστερούν σε τίποτε απ' αυτούς που θαυματουργούν |
402 |
| ξε' |
Μεγαλύτερη απ' όλες τις αρετές είναι η αγάπη. Αυτός που αγαπάει όπως θέλει ο Θεός, σε κάθε περίπτωση προτιμάει την ωφέλεια του πλησίον από το δικό του συμφέρον |
410 |
| ξς' |
Όποιος έχει αγάπη και ταπείνωση, προσέχει όχι μόνο να μην προξενεί λύπη στον πλησίον, αλλά και να τον εξυπηρετεί με κάθε τρόπο και να συμπάσχει μαζί του |
417 |
| ξζ' |
Όποιος αγαπάει τον πλησίον όπως θέλειο ο Θεός, φροντίζει να τον ευεργετεί ακόμα και χωρίς εκείνος να το γνωρίζει |
422 |
| ξη' |
Όταν πουλάμε ή αγοράζουμε ή κάνουμε κάτι παρόμοιο, πρέπει να έχουμε μπροστά μας το Θεό και να μην καταδεχόμαστε να ζημιώνεται ο πλησίον έστω κι αν εκείνος λέει ότι δεν αδικείται |
426 |
| ξθ' |
Να μη διώχνουμε με άδεια χέρια όποιον μας ζητάει ελεημοσύνη, αλλά να τον δεχόμαστε με αγάπη, σαν από το Θεό σταλμένο, και να του δίνουμε ό,τι έχουμε |
431 |
| ο' |
Η ελεημοσύνη είναι αναγκαία και πολλαπλά ευεργετική, ενώ η φιλαργυρία είναι η καταστροφικότερη απ' όλα τα πάθη |
443 |
| οα' |
Πώς γεννιέται η αγάπη στο Θεό, πώς εκδηλώνεται και τι αποτελέσματα έχει |
447 |
| οβ' |
Πώς νικάει κανείς τους λογισμούς και πότε δεν είναι υπεύθυνος γι' αυτούς |
456 |
| ογ' |
Η άσκοπη περιπλάνηση του νου και η λήθη είναι θάνατος για τον πιστό. Απεναντίας, η συνεχής μνήμη και θεωρία του Θεού είναι γι' αυτόν ζωή και αφανισμός κάθε κακίας |
470 |
| οδ' |
Πρέπει να προσευχόμαστε αδιάλειπτα. Τι είναι η αδιάλειπτη προσευχή, πώς κατορθώνεται και ποια η ωφέλειά της |
473 |
| οε' |
Ποια είναι η δύναμη της προσευχής. Όποιος προσεύχεται, δεν πρέπει να ζητάει από το Θεό αυτό που του αρέσει, αλλά αυτό που τον συμφέρει σύμφωνα με την κρίση του Θεού |
480 |
| ος' |
Η προσευχή μας πρέπει να συνοδεύεται και από καλά έργα. Δεν είναι ευπρόσδεκτη η προσευχή εκείνου που διατηρεί την έχθρα και δεν συμφιλιώνεται με τον εχθρό του |
485 |
| οζ' |
Η ανάγνωση των Γραφών είναι αναγκαία και πολύ ωφέλιμη, εάν εφαρμόζουμε αυτά που διαβάζουμε. Να μην περιοριζόμαστε στο γράμμα των ιερών κειμένων, αλλά να εισχωρούμε στο πνεύμα τους |
493 |
| οη' |
Να μην πολυεξετάζουμε από υπερηφάνεια τα υψηλά νοήματα της Γραφής, ούτε να προσπαθούμε να κατανοήσουμε τα κρίματα του Θεού |
500 |
| οθ' |
Ο πιστός πρέπει ν' απέχει τελείως από την ψευδώνυμη γνώση και από τη συναναστροφή με αιρετικούς. Ποια είναι η κατά Θεόν σοφία
|
504 |
| π' |
Είναι ασφαλέστερο να μην πιστεύουμε στα όνειρα. Τίποτε μελλοντικό δεν γνωρίζουν οι δαίμονες, αν και προσποιούνται ότι το γνωρίζουν και το λένε δήθεν από πριν |
507 |
| πα' |
Οι δαίμονες καθόλου δεν γνωρίζουν τι έχει ο άνθρωπος στην καρδιά του ούτε από ποια πάθη νικιέται· αυτά τα μαθαίνουν απ' όσα λέμε ή κάνουμε
|
513 |
| πβ' |
Πώς ο νους γίνεται μέτοχος της χάριτος του Θεού, φτάνει στη θεωρία και διατηρείται σ' αυτή την κατάσταση |
518 |
| πγ' |
Με πόσους τρόπους μας εγκαταλείπει η χάρη του Θεού, και τι πρέπει να κάνουμε τότε, ώστε να μας επισκέπτεται πάλι |
529 |
| πδ' |
Μετά το θάνατο δεν υπάρχει συγχώρηση παρά μόνο των πολύ ελαφρών αμαρτημάτων. Όποιος πάει στην κόλαση, δεν μπορεί ποτέ να βγει απ' αυτήν |
532 |
| πε' |
Πώς, πότε και με ποια συνείδηση πρέπει να προσερχόμαστε στη μετάληψη των τιμίων Δώρων. Η συχνή θεία κοινωνία είναι πολύ ωφέλιμη |
537 |
| |
Γλωσσάρι - ερμηνευτικά σχόλια |
543 |
| |
Σύντομοι βίοι των Αγίων, από τη ζωή και τα έργα των οποίων σταχυολογήθηκε ο Μικρός Ευεργετινός |
563 |
| |
Ευρετήριο ονομάτων και θεμάτων |
581 |
| |
Πίνακας αγιογραφικών χωρίων |
591 |
| |
Πηγές και βοηθήματα |
597 |
English
German
Română
French
Login