Αρχιμανδρίτου ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ (Σαχάρωφ)
ΟΨΩΜΕΘΑ ΤΟΝ ΘΕΟΝ ΚΑΘΩΣ ΕΣΤΙ
Ο Κύριος αποδοκιμάζει την προσευχή, την ελεημοσύνη, τη νηστεία και κάθε καλό έργο που γίνεται υποκριτικά ενώπιον των ανθρώπων για την επιδίωξη δόξας. Ο ουράνιος Πατέρας μας, «ο εν τω κρυπτώ…» και «βλέπων εν τω κρυπτώ», δεν ευαρεστείται με παρόμοιες πράξεις (Ματθ. Ϛ’ 1-18). Και δεν είναι μόνον ο λόγος του Θεού που εντέλλεται να αποκρύπτουμε την εσωτερική μας ζωή από τα ξένα βλέμματα, αλλά και το υγιές πνευματικό ένστικτο, σαν κάποια «κατηγορική προσταγή», απαγορεύει να παραβιάζουμε το μυστικό της ψυχής που παρίσταται ενώπιον του Θεού. Η προσευχή της μετανοίας ενώπιον του Υψίστου αποτελεί τον πιο ενδόμυχο χώρο του πνεύματός μας. Από την κατάσταση αυτή γεννιέται η επιθυμία να παραμένουμε κρυμμένοι σε κάποιο μέρος, κάτω από τη γη, έτσι ώστε κανείς να μη μας βλέπει ή να μας ακούει, αλλά όλα να διαμείβονται μόνο μεταξύ του Θεού και της ψυχής. Με τον τρόπο αυτό ζούσα τις πρώτες δεκαετίες της μετανοίας μου ενώπιον του Κυρίου. Από την πικρή μου πείρα πολλές φορές διδάχθηκα ότι είναι απαραίτητο να αποφεύγουμε και αυτήν ακόμη τη στροφή στον εαυτό μας, διότι αλλιώς γινόμαστε θύματα του πνεύματος της κενοδοξίας ή της αυταρέσκειας. Οι κινήσεις αυτές της καρδιάς μας επισύρουν την εγκατάλειψη από τον Θεό.
Από τότε, ωστόσο, που έγινα πνευματικός στο Άγιον Όρος του Άθω, πριν από σαράντα και περισσότερα χρόνια, καθώς διασαφήνιζα στους ασκητές πατέρες που έρχονταν σε μένα τα πνευματικά φαινόμενα που συναντούσαν, τους έδινα χωρίς να το θέλω τη δυνατότητα να εικάσουν τις εμπειρίες που μου είχαν δοθεί Άνωθεν. Και όσο παρατεινόταν η πνευματική μου αυτή διακονία, τόσο περισσότερο αποκαλυπτόμουν στους αδελφούς μου.
Τώρα που φθάνω πια στο τέλος της ζωής μου και βρίσκομαι σε βαθύ γήρας, καταπονούμενος ημέρα και νύχτα από σωματικές ασθένειες, γίνομαι συνεχώς λιγότερο ευπρόσβλητος από τις κρίσεις των ανθρώπων. Γι’ αυτό αποφάσισα να εκμυστηρευθώ ακόμη περισσότερο, και μάλιστα ενώπιον πολλών, εκείνα που με ζήλο φύλαγα από τα ξένα βλέμματα μέχρι σήμερα.
Ο δρόμος που ακολούθησα και οι εμπειρίες μου, με τον ιδιάζοντα χαρακτήρα τους, ίσως να μην είναι τελείως συνηθισμένα. Ωστόσο, το ουσιαστικό τους περιεχόμενο μου αποκάλυψε την τραγωδία των παθημάτων εκατομμυρίων ανθρώπων που είναι διεσπαρμένοι στο πρόσωπο όλης της γης. Ως εκ τούτου, δεν αποκλείεται η εξομολόγησή μου, ή ακριβέστερα η πνευματική αυτοβιογραφία μου να βοηθήσει έστω και μερικούς από αυτούς στην ορθότερη αντιμετώπιση των δοκιμασιών που ενδέχεται να συναντήσουν.
Ό,τι μου συνέβη δεν ήταν καθόλου αποτέλεσμα δικής μου πρωτοβουλίας. Ο Θεός, κατά την ανεξιχνίαστη για μας Πρόνοιά Του, ευδόκησε να με επισκεφθεί και παραχώρησε να αγγίξω το άναρχό Του Είναι. Το άγιο χέρι Του χωρίς οίκτο με έρριξε, εμένα τον μηδαμινό, σε απερίγραπτες αβύσσους. «Εκεί», με θάμβος και μεγάλη φρίκη, έγινα θεατής καταστάσεων που υπερέβαιναν τη διάνοιά μου. Αυτές προσπαθώ να διηγηθώ στις επόμενες σελίδες.
Οι εμπειρίες μου δεν αφομοιώνονταν αμέσως από το λογικό μου. Πέρασαν δεκαετίες πριν λάβουν μορφή δογματικής συνειδήσεως. Πριν από την επίσκεψη του Θεού διάβαζα το Ευαγγέλιο ή τις επιστολές των Αποστόλων αλλά δεν κατανοούσα αληθινά ποια οντολογική πραγματικότητα κρύβεται πίσω από κάθε λόγο της Αγίας Γραφής. Η ίδια η ζωή μού έδειξε ότι, χωρίς τη ζώσα πείρα του Θεού και τη συνάντηση με τις αρχές και τους κοσμοκράτορες του σκότους του αιώνος τούτου, με τα πνεύματα της πονηρίας «εν τοις επουρανίοις» (Εφεσ. Ϛ’ 12), η διανοητική μάθηση από μόνη της δεν οδηγεί στην οντολογική έννοια της πίστης μας: τη γνώση του Θεού που δημιούργησε όλα τα όντα· «γνώση» με την έννοια της εισόδου σε αυτή την ίδια την Ενέργεια της Αιωνιότητός Του: «Αύτη δέ εστιν η αιώνιος ζωή, ίνα γινώσκωσί Σε τον μόνον αληθινόν Θεόν και Ον απέστειλας Ιησούν Χριστόν» (Ιωάν. ιζ’ 3).
Τις ώρες που με άγγιζε η Θεία Αγάπη «αναγνώριζα» σε αυτήν τον Θεό: «Ο Θεός αγάπη εστί, και ο μένων εν τη αγάπη εν τω Θεώ μένει και ο Θεός εν αυτώ» ( Α’ Ιωάν. δ’ 16). Μετά από τις Άνωθεν επισκέψεις διάβαζα το Ευαγγέλιο με νέα, σε σύγκριση με το παρελθόν, συνείδηση. Χαιρόμουν βαθιά και με ευγνωμοσύνη ανακάλυπτα σε αυτό την επιβεβαίωση της προσωπικής μου εμπειρίας. Οι θαυμαστές αυτές συμπτώσεις των ουσιωδέστερων στιγμών της περί του Θεού συνειδήσεώς μου με τα δεδομένα της Αποκαλύψεως της Καινής Διαθήκης υπήρξαν ανυπολόγιστα πολύτιμες για την ψυχή μου. Ήταν για μένα δώρο του Ουρανού: ο Θεός ο Ίδιος προσευχόταν μέσα μου. Ταυτόχρονα όμως ζούσα το γεγονός αυτό ως «προσωπική» μου κατάσταση.
Βαπτίσθηκα τις πρώτες ημέρες που ήρθα στον κόσμο. Σύμφωνα με την τάξη της Εκκλησίας μας, κατά το μυστήριο αυτό όλα τα μέλη του σώματός μου δέχθηκαν τη σφραγίδα της δωρεάς του Αγίου Πνεύματος. Δεν είναι άραγε αυτή η «Σφραγίδα» που με διέσωσε από τις παραπλανήσεις μου σε αλλότριες οδούς; Δεν είναι μήπως αυτή η αιτία των πολλών «θαυμαστών συμπτώσεων» των βιωμάτων μου με το πνεύμα της Ευαγγελικής Αποκαλύψεως;
Στο βιβλίο αυτό εστιάζομαι στην περιγραφή ενός μέρους των εμπειριών που μου δόθηκαν από τον Θεό. Παράλληλα όμως, θεωρώ χρήσιμο να επισημάνω ότι όλη η πορεία της εν Θεώ ζωής μου με οδήγησε στην πεποίθηση, ότι κάθε παρέκκλιση της νοεράς μας συνειδήσεως από την ορθή κατανόηση της αποκαλύψεως αντανακλάται αναπόφευκτα στις εκδηλώσεις του πνεύματός μας στην καθημερινή πραγματικότητα. Με άλλα λόγια: η αληθινά δίκαιη ζωή προϋποθέτει ορθή αντίληψη για τον Θεό, για την Αγία Τριάδα.
Παραδίδω, λοιπόν, τον εαυτό μου με εμπιστοσύνη στον κάθε αναγνώστη, με την ελπίδα ότι με ευμένεια θα με μνημονεύει στις προσευχές του προς τον Πατέρα μας τον «εν τοις ουρανοίς».
English
German
Română
French
Login